Podsumowanie: EUDR to znaczące ryzyko dla wielu podmiotów na rynku

Stosowane w publicystyce nazwy „Rozporządzenie o wylesianiu”, czy też „EUDR” mogą sugerować ograniczony zakres oddziaływania Rozporządzenia 2023/1115. Analiza przepisów EUDR pokazuje jednak, że ten akt prawny będzie miał niebagatelne znaczenie gospodarcze. Wprowadzi szereg trudnych do spełnienia wymogów. Może spowodować także konieczność wycofania z rynku wielu produktów, ewentualnie doprowadzić do ograniczenia ich dostępności. Wyposaży także właściwe organy w silne narzędzia zwalczania naruszeń – choćby w postaci stosowania natychmiastowych środków polegających na zawieszeniu wprowadzania produktu do obrotu, eksportu lub dystrybucji, a także możliwości nakładania wysokich kar pieniężnych. Przepisy Rozporządzenia o wylesianiu mogę w ten sposób pośrednio wpłynąć na ryzyko w ubezpieczeniach majątkowych. Warto także przeanalizować, czy postanowienia OWU są skorelowane z omawianą regulacją.

W UE trwają obecnie zaawansowane dyskusje nad przesunięciem terminu rozpoczęcia stosowania EUDR. Byłoby to już kolejne opóźnienie, gdyż początkowo Rozporządzenie o wylesianiu miało obowiązywać od 30 grudnia 2024 r. Teraz Komisja myśli o opóźnieniu terminów o kolejny rok, tj. do 30 grudnia 2026 r. O tym, czy kierunek ten zostanie zachowany, dowiemy się już 15 października.

Obowiązywanie Rozporządzenia o wylesianiu: Komisja rozważa przesunięcie terminu

Rozporządzenie o wylesianiu będzie obowiązywało w Polsce bezpośrednio (w przeciwieństwie do dyrektyw nie wymaga ono implementacji w drodze ustawy). Do dużych i średnich firm znajdzie zastosowanie od 30 grudnia 2025 r., a do małych i mikroprzedsiębiorstw - od 30 czerwca 2026 r. Jednakże w UE trwają obecnie zaawansowane dyskusje nad przesunięciem terminu rozpoczęcia stosowania EUDR. Byłoby to już kolejne opóźnienie, gdyż początkowo Rozporządzenie o wylesianiu miało obowiązywać od 30 grudnia 2024 r. Teraz Komisja myśli o opóźnieniu terminów o kolejny rok, tj. do 30 grudnia 2026 r. O tym, czy kierunek ten zostanie zachowany, dowiemy się już 15 października.

Na ten sam dzień Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało zamknięcie prac nad projektem polskiej ustawy. Będzie ona m.in. regulować które krajowe organy są odpowiedzialne za kontrolowanie stosowania przepisów Rozporządzenia o wylesianiu. W tym przypadku jednak polskie przepisy nie będą kluczowe, gdyż najważniejsze regulacje znajdują się w EUDR.

Niektóre podmioty będą mogły jednak skorzystać z przywileju uproszczonej należytej staranności. Wśród nich znajdą się polskie firmy, ponieważ Polska jest uznawana za kraj niskiego ryzyka na gruncie EUDR.

Należyta staranność jako główny obowiązek wynikający z EUDR

Rozporządzenie o wylesianiu wskazuje, że towary i produkty nim objęte będą mogły być przedmiotem obrotu, importu do UE lub eksportu tylko, jeśli:

► nie powodują wylesiania;

► zostały wyprodukowane zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji; oraz

► przedłożono w ich sprawie oświadczenie o należytej staranności.

Aby spełnić powyższe wymagania, przede wszystkim będzie należało udowodnić zachowanie należytej staranności w odniesieniu do produktów. W tym zakresie niezbędne będzie:

► gromadzenie określonych informacji, danych i dokumentów, które dotychczas były rzadko gromadzone przez przedsiębiorców i których pozyskanie (szczególnie od podmiotów spoza Europy) bywa niezwykle trudne. Wystarczy wskazać tutaj, że firmy będą musiały np. zbierać dane dotyczące geolokalizacji wszystkich działek, na których wyprodukowano towary, które zawiera produkt (jakiekolwiek wylesienie lub degradacja lasów na danych działkach automatycznie dyskwalifikuje wszystkie towary i produkty z nimi powiązane);

► ocena ryzyka na podstawie zgromadzonych dokumentów i jego mitygacja. Nie będzie można wykorzystywać w działalności produktu, chyba że ocena ryzyka wykaże, iż nie istnieje żadne ryzyko lub istnieje jedynie znikome ryzyko niezgodności. W razie stwierdzenia wyższego poziomu ryzyka, istnieje obowiązek wprowadzenia środków je mitygujących jak m.in. niezależne badania lub audyty, czy też wymagania dodatkowych informacji.

Proces należytej staranności będzie zakończony złożeniem oświadczenia o należytej staranności zgodnie z wzorem określonym w załączniku do EUDR. Udostępniając oświadczenie, firma będzie przyjmować odpowiedzialność za zgodność produktu z wymogami Rozporządzenia o wylesianiu.

Uproszczona należyta staranność dla polskich firm

Niektóre podmioty będą mogły jednak skorzystać z przywileju uproszczonej należytej staranności. Wśród nich znajdą się polskie firmy, ponieważ Polska jest uznawana za kraj niskiego ryzyka na gruncie EUDR. Wobec tego polscy przedsiębiorcy będą mogli pominąć obowiązki związane z oceną ryzyka i jego mitygacją, natomiast nadal będą obowiązani do zapewnienia dokumentacji produktowej. Ponadto, będą mieli obowiązek zapobiegania mieszaniu produktów z produktami nieznanego pochodzenia lub pochodzenia z krajów o wysokim lub standardowym ryzyku (mając na uwadze to, skąd pochodzi gro towarów objętych EUDR, zadośćuczynienie temu obowiązkowi może być jednak niezwykle trudne i nawet sprostanie uproszczonej należytej staranności nie jest łatwym zadaniem).

prawo i zrównoważony rozwój dla ubezpieczeń

Na liście produktów objętych EUDR znajdują się produkty w miarę oczywiste, jak mięso, skóra, czekolada czy olej palmowy. W załączniku do Rozporządzenia o wylesianiu wymieniono jednak np. szereg produktów gumowych, jak taśmy, opony, dętki, a nawet artykuły odzieżowe. Z kolei najdłuższa lista odnosi się do produktów drewnianych. Tu znajdziemy drewno opałowe, węgiel drzewny, płyty pilśniowe, ramy do obrazów, skrzynie, pudła, beczki, baryłki, narzędzia, książki, gazety, obrazki, a nawet budynki prefabrykowane z drewna.

Masz pytania dotyczące zrównoważonych ubezpieczeń? Napisz do mnie!

Podobne wpisy

Zacznę od tego, że tzw. Rozporządzenie o wylesianiu, zwane też EUDR (od: European Union Deforestation Regulation) nie jest regulacją marginalną, która dotknie wyłącznie polskie lasy i leśników (na co mogłyby wskazywać nazwy, które stosuje się powszechnie w stosunku do tego aktu prawnego). Rozporządzenie 2023/1115, zgodnie z szacunkami resortu klimatu, bezpośrednio obejmie ok. 120 tys. polskich firm. Choć EUDR nie dotknie bezpośrednio sektora ubezpieczeniowego, to będzie silnie oddziaływać na wielu klientów, głównie w obszarze majątkowym. Nowe wymogi będą dotyczyć bowiem importerów, eksporterów i dystrybutorów produktów pozyskiwanych z sześciu istotnych gospodarczo towarów: bydła, kakao, kawy, palmy olejowej, kauczuku, soi i drewna. I jak to zwykle bywa, z przepisami unijnymi będą wiązać się kolejne obowiązki. Ich naruszenie zaś będzie sankcjonowane wysokimi karami finansowymi oraz utrudnieniami w obrocie produktami niezgodnymi z EUDR.

Rozporządzenie o wylesianiu: podmioty i produkty objęte przepisami

Rozporządzenie o wylesianiu ustanawia przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu i udostępniana na rynku unijnym, a także wywozu z UE produktów wymienionych w załączniku tego aktu prawnego powiązanych z sześcioma towarami: bydłem, kakao, kawą, palmą olejową, kauczukiem, soją i drewnem.

Obowiązki wprowadzone przez Rozporządzenie o wylesianiu dotyczą dwóch grup firm:

► podmiotów, które wprowadzają produkty do obrotu lub je wywożą (czyli importerów i eksporterów),

► podmiotów handlowych, które udostępniają produktu na rynku unijnym (czyli dystrybutorów).

Lista produktów objętych EUDR jest naprawdę pokaźna i zalecam ją przestudiować, bo jej treść może powodować perturbacje dla nie zawsze oczywistych na pierwszy rzut firm. Na liście znajdują się bowiem produkty w miarę oczywiste, jak mięso, skóra, czekolada czy olej palmowy. W załączniku do Rozporządzenia o wylesianiu wymieniono jednak np. szereg produktów gumowych, jak taśmy, opony, dętki, a nawet artykuły odzieżowe. Z kolei najdłuższa lista odnosi się do produktów drewnianych. Tu znajdziemy drewno opałowe, węgiel drzewny, płyty pilśniowe, ramy do obrazów, skrzynie, pudła, beczki, baryłki, narzędzia, książki, gazety, obrazki, a nawet budynki prefabrykowane z drewna.

Produkt będzie uznany za niepowodujący wylesiania, jeżeli zawiera towary wyprodukowane na terenie, który nie podlegał wylesianiu po 31 grudnia 2020 r. a w przypadku drewna, jeżeli zostało ono pozyskane z lasu bez powodowania jego degradacji po dniu 31 grudnia 2020 r.