Podsumowanie

Wniosek o Dyrektywę Antykorupcyjną zakłada, że przepisy ją implementujące będą musiały zostać wdrożone najpóźniej w ciągu 18 miesięcy od dnia jej uchwalenia. Nie będzie to długi okres na wprowadzenie zmian. Tymczasem wdrożenie Dyrektywy Antykorupcyjnej do porządku krajowego spowoduje konieczność dokładnej weryfikacji i modyfikacji obowiązujących w spółkach procedur antykorupcyjnych. Będzie to niewątpliwie spore wyzwanie - szczególnie dla działów compliance, które będą musiały dostosować wewnętrzne regulacje, aby przeciwdziałać nowym ryzykom.

Dyrektywa antykorupcyjna przewiduje m.in. wprowadzenie uniwersalnych definicji przestępstw korupcyjnych, kar i innych środków za popełnienie przestępstw korupcyjnych, a takżę terminów przedawnienia.

Najważniejsze elementy projektu Dyrektywy Antykorupcyjnej

Kluczowe kwestie objęte wnioskiem Komisji o Dyrektywą Antykorupcyjną obejmują w szczególności:

► Obowiązek podejmowania działań zmierzających do zapobiegania korupcji przez państwa członkowskie (art. 3), który ma przejawiać się m.in. w organizowaniu akcji informacyjnych, edukacyjnych i badawczych podnoszących świadomość społeczną na temat szkodliwości korupcji, wdrażanie środków zwiększających poziom przejrzystości rozliczalności administracji publicznej, wdrażanie narzędzi prewencyjnych (np. otwarty dostęp do informacji publicznych, czy też skuteczne przepisy dotyczące ujawniania konfliktów interesów w sektorze publicznym), regularne oceny sektorów najbardziej narażonych na korupcję.

► Wprowadzenie organów wyspecjalizowanych w zapobieganiu korupcji oraz w jej zwalczaniu (art. 4), przy czym organy te mają być niezależne od rządu i dysponować odpowiednimi zasobami umożliwiającymi skuteczne wykonywanie ich zadań.

► Wprowadzenie uniwersalnych definicji przestępstw korupcyjnych, tj. przestępstwa łapownictwa w sektorze publicznym (art. 7), łapownictwa w sektorze prywatnym (art. 8), sprzeniewierzenia środków publicznych (art. 9), płatnej protekcji (art. 10), nadużycia stanowiska (art. 11) oraz utrudniania działania wymiaru sprawiedliwości (art. 12), a także karalności wzbogacenia w wyniku przestępstw korupcyjnych (art. 13) oraz podżegania, pomocnictwa i usiłowania popełniania przestępstwa (art. 14).

► Wprowadzenie uniwersalnych kar i innych środków za popełnienie przestępstw korupcyjnych (art. 15), w tym wskazanie minimalnej długości maksymalnych mar pozbawienia wolności.

► Określenie zasady odpowiedzialności osób prawnych za przestępstwa korupcyjne popełniane na ich korzyść przez osoby fizyczne (art. 16), która ma obejmować także przypadku, gdy brak nadzoru lub kontroli ze strony osoby zajmującej stanowisko kierownicze umożliwił popełnienie przestępstwa korupcyjnego. W przypadku odpowiedzialności osób prawnych wskazuje się, że maksymalny wymiar grzywny powinien wynosić nie mniej niż 5% całkowitego światowego obrotu osoby prawnej, w tym powiązanych podmiotów, w roku obrotowym poprzedzającym grzywnę (art. 17).

► Wskazania katalogu okoliczności obciążających i łagodzących w przypadku popełnienia przestępstw korupcyjnych (art. 18).

► Określenie terminów przedawnienia przestępstw korupcyjnych (art. 21), np. dla łapownictwa w sektorze publicznym oraz utrudniania działania wymiaru sprawiedliwości co do zasady minimalny termin przedawnienia ma być nie krótszy niż 15 lat od popełnienia przestępstwa.

► Obowiązek gromadzenia danych statystycznych dotyczących przestępstw korupcyjnych, które mają obejmować szereg zmiennych wymienionych w Dyrektywie Antykorupcyjnej (art. 26).

Część założeń zawartych we wniosku Komisji uległo modyfikacji lub uzupełnieniu w ramach procedury ustawodawczej, która obejmuje prace w Parlamencie Europejskiej oraz Radzie. W szczególności Parlament Europejski dodał wiele poprawek dotyczących problematyki niezgodnego z prawem finansowania polityki – m.in. zaproponowano dodanie do katalogu Dyrektywy Antykorupcyjnej przestępstwa nielegalnego finansowania polityki (art. 12a).

Wniosek ustawodawczy dotyczący Dyrektywy Antykorupcyjnej zostało złożony przez Komisję już 3 maja 2023 r. Od tamtego czasu trwają prace w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Obecnie, po ponad dwóch latach od złożenia wniosku ustawodawczego, w toku są negocjacje międzyinstytucjonalne obejmujące ustalenia między Komisją, Radą oraz Parlamentem. Dotychczas uzgodniono większość treści aktu prawnego, jednak ostatnio negocjacje utknęły w martwym punkcie. Można zatem powiedzieć, że aktualnie nadal ważą się losy tego aktu prawnego.

Potrzeba harmonizacji przepisów antykorupcyjnych w UE

W ocenie Komisji zjawisko korupcji jest nadal istotnym problemem Unii Europejskiej. Zwrócono na to uwagę w uzasadnieniu projektu Dyrektywy Antykorupcyjnej oraz w jej motywach. Zdaniem Komisji problem ten może pomóc rozwiązać harmonizacja przepisów antykorupcyjnych wewnątrz Unii Europejskiej. Wg zleconego przez Komisję badania eksperckiego harmonizacja powinna polegać w szczególności na ustanowieniu wspólnych minimalnych reguł dotyczących definicji przestępstw korupcyjnych (analiza wykazała, że definicje te znacząco różnią się w poszczególnych państwach) i związanych z nimi kar (np. przedział kar za łapownictwo w sektorze publicznym w państwach członkowskich wynosił od 0.25 do 15 lat pozbawienia wolności), a także wspólnych reguł mających na celu usprawnienie prowadzenia postępowań przygotowawczych i ścigania przestępstw korupcyjnych (np. przedział okresów przedawnienia karalności przestępstwa łapownictwa w sektorze publicznym w państwach członkowskich wynosił od 3 do 25 lat).

Przebieg prac nad Dyrektywą Antykorupcyjną

Wniosek ustawodawczy dotyczący Dyrektywy Antykorupcyjnej zostało złożony przez Komisję już 3 maja 2023 r. Od tamtego czasu trwają prace w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Obecnie, po ponad dwóch latach od złożenia wniosku ustawodawczego, w toku są negocjacje międzyinstytucjonalne obejmujące ustalenia między Komisją, Radą oraz Parlamentem. Dotychczas uzgodniono większość treści aktu prawnego, jednak ostatnio negocjacje utknęły w martwym punkcie. Można zatem powiedzieć, że aktualnie nadal ważą się losy tego aktu prawnego.

prawo i zrównoważony rozwój dla ubezpieczeń

Wg CPI (Corruption Perception Index) opracowanego przez niezależną pozarządową organizację Transparency International, poziom korupcji w Unii Europejskiej od pewnego czasu utrzymuje się na podobnym poziomie, ale w wielu istotnych dla wspólnoty państwach (m.in. Niemcy, Francja, Szwecja, czy Polska) od pewnego czasu raczej wzrasta niż spada. Porównując dane z roku 2024 z rokiem 2023, wg CPI aż 17 z 27 państw członkowskich spadło w rankingu państw najlepiej radzących sobie z korupcją.

Masz pytania dotyczące zrównoważonych ubezpieczeń? Napisz do mnie!

Podobne wpisy

Korupcja jest nadal uznawana za jeden z największych problemów funkcjonowania Unii Europejskiej. Problem ten, jak wynika z analiz niezależnych instytucji oraz samej Komisji, dotyczy w podobnym stopniu państw „starej” UE, jak i tych, które dołączyły do Wspólnoty później (w tym Polski). Narzędziem, które ma pomóc w przeciwdziałaniu przestępstwom korupcyjnym oraz ujednolicić poziom ochrony w całej Europie ma być Dyrektywa Antykorupcyjna, która obecnie jest procedowana przez organy unijne (pełna nazwa dyrektywy: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zwalczania korupcji, zastępująca decyzję ramową Rady 2003/568/WSiSW oraz Konwencję w sprawie zwalczania korupcji urzędników Wspólnot Europejskich i urzędników państw członkowskich Unii Europejskiej oraz zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371).

Korupcja w UE na podstawie CPI (Corruption Perception Index)

Wg CPI (Corruption Perception Index) opracowanego przez niezależną pozarządową organizację Transparency International, poziom korupcji w Unii Europejskiej od pewnego czasu utrzymuje się na podobnym poziomie, ale w wielu istotnych dla wspólnoty państwach (m.in. Niemcy, Francja, Szwecja, czy Polska) od pewnego czasu raczej wzrasta niż spada. Porównując dane z roku 2024 z rokiem 2023, wg CPI aż 17 z 27 państw członkowskich spadło w rankingu państw najlepiej radzących sobie z korupcją.

Warto też zwrócić uwagę na spory rozstrzał w wynikach poszczególnych państw członkowskich. Np. pierwsze dwa miejsca w rankingu wg CPI zajmują Dania i Finlandia, osiągając bardzo wysokie wyniki CPI – odpowiednio 90 i 88 punktów na 100. Natomiast na drugim biegunie znalazły się Węgry: zajmują 82 miejsce z wynikiem CPI 41, ex aequo z takimi państwami jak: Burkina Faso, Kuba, Republika Południowej Afryki, Tanzania oraz Trinidad i Tobago. Polska plasuje się w środku stawki na 53 miejscu z wynikiem CPI 53. Ten sam poziom prezentują Gruzja i Bahrajn, a niewiele lepszy Włochy.