Podsumowanie: ryzyko UOKiK w przypadku naruszenia dyrektywy greenwashingowej

O ile nieuczciwe praktyki rynkowe same w sobie powodują wyłącznie odpowiedzialność cywilną przedsiębiorcy wobec konsumentów, o tyle zazwyczaj nie pozostają one obojętne dla Prezesa UOKiK. Zgodnie bowiem z art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nieuczciwa praktyka rynkowa może być także uznana za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. W takim zaś przypadku przedsiębiorcy stosującemu nieuczciwe praktyki grozić może kara nawet w wysokości do 10% obrotu a osobom nim zarządzającym do 5 mln zł.

W tym kontekście trzeba pamiętać, że często wejście nowych regulacji w życie stanowi bodziec dla Prezesa UOKiK do aktywnego działania i weryfikacji, czy najwięksi przedsiębiorcy funkcjonują zgodnie z aktualnymi wymogami prawnymi. Dlatego warto już dzisiaj zastanowić się nad przygotowaniem odpowiednich procedur mających na celu zapobieganie greenwashingowi oraz pracować nad świadomością ryzyka prawnego w tym zakresie w swojej organizacji.

Artykuł został opublikowany w ramach cyklu "Zrównoważone ubezpieczenia" 22 sierpnia 2024 r. w Dzienniku Ubezpieczeniowym.

Do nieuczciwych praktyk handlowych w każdych okolicznościach dyrektywa antygreenwashingowa zalicza także twierdzenie, że produkt ma neutralny, ograniczony lub pozytywny wpływ na środowisko pod względem emisji gazów cieplarnianych, podczas gdy twierdzenie jest uzasadnione wyłącznie kompensowaniem emisji gazów cieplarnianych. Chodzi tu o tzw. carbon offset, czy też offset węglowy.

Offset węglowy na cenzurowanym

Do nieuczciwych praktyk handlowych w każdych okolicznościach dyrektywa antygreenwashingowa zalicza także twierdzenie, że produkt ma neutralny, ograniczony lub pozytywny wpływ na środowisko pod względem emisji gazów cieplarnianych, podczas gdy twierdzenie jest uzasadnione wyłącznie kompensowaniem emisji gazów cieplarnianych. Chodzi tu o tzw. carbon offset, czy też offset węglowy – czyli w dużym uproszczeniu działania mające na celu zmniejszenie emisji poza łańcuchem wartości organizacji (np. w innym miejscu na świecie, poprzez zakup kredytów węglowych itp.), które następnie jest potrącane (kompensowane) z rzeczywistym śladem węglowym, redukując go.

Przykładami takich nieuczciwych twierdzeń są: „neutralne dla klimatu”, „potwierdzone jako neutralne pod względem emisji CO2”, „neutralne emisyjnie dla klimatu”, czy „ograniczony ślad węglowy” w odniesieniu do produktów, które same w sobie nie mogą być za takie uznane. Na podstawie takich twierdzeń konsument może błędnie uznać, że wytwarzanie, eksploatacja czy korzystanie z produktu jest neutralna klimatycznie. Tymczasem w rzeczywistości emisja gazów cieplarnianych jest kompensowana poza łańcuchem wartości produktu, czyli bez żadnego związku z nim.

Wymogi dotyczące porównywarek internetowych zrównoważonych produktów

Za praktykę handlową wprowadzającą w błąd dyrektywa antygreenwashingowa uznaje przypadek, gdy przedsiębiorca świadczący usługę polegającą na porównaniu produktów przekazuje informacje dotyczące cech środowiskowych lub społecznych i nie przekazuje konsumentowi istotnych informacji w postaci metody porównania, produktów będących przedmiotem porównania oraz dostawców tych produktów, a także działań mających na celu zapewnienie aktualności tych informacji. Warto mieć na uwadze również tę praktykę, ponieważ ma ona niewątpliwie bezpośrednie zastosowanie do internetowych porównywarek zrównoważonych ubezpieczeń.

Zgodnie z dyrektywą antygreenwashingową nieuczciwą praktyką handlową w każdych okolicznościach jest formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności w odniesieniu do całego produktu lub całej działalności przedsiębiorcy, jeżeli dotyczą one tylko określonego aspektu lub konkretnego rodzaju działalności przedsiębiorcy.

Wybiórcze twierdzenia dotyczące ekologiczności jako nieuczciwa praktyka

Zgodnie z dyrektywą antygreenwashingową nieuczciwą praktyką handlową w każdych okolicznościach jest formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności (wszelkie komunikaty handlowe, które nie są obowiązkowe na mocy prawa, udostępniane w dowolnej postaci – tekstu, grafiki, ilustracji itp., sugerujące że produkt lub przedsiębiorca ma pozytywny wpływ na środowisko, nie ma żadnego wpływu lub jest mniej szkodliwy niż inne produktu lub inni przedsiębiorcy) w odniesieniu do całego produktu lub całej działalności przedsiębiorcy, jeżeli dotyczą one tylko określonego aspektu lub konkretnego rodzaju działalności przedsiębiorcy. W związku z tym np. jeśli produkt promuje aspekty społeczne, to nie powinien być promowany jako produkt o wysokim standardzie ESG. Inny przykład – jeśli jednostka ma w swojej ofercie zielony produkt, to nie może z tej przyczyny uznawać się za ekologiczną organizację (zob. więcej przykładów w artykule Oświadczenia dot. zrównoważonego rozwoju pod lupą organu nadzoru).

prawo i zrównoważony rozwój dla ubezpieczeń

Zgodnie z dyrektywą antygreenwashingowa nieuczciwą praktyką będzie umieszczanie oznakowania dotyczącego zrównoważonego charakteru produktu lub organizacji, które nie jest oparte na systemie certyfikacji ani nie zostało ustanowione przez organy publiczne.

Masz pytania dotyczące zrównoważonych ubezpieczeń? Napisz do mnie!

Podobne wpisy

Dyrektywa antygreenwashingowa to kluczowa regulacja ESG, która ma przeciwdziałać greenwashingowi. Wprowadza szereg nowych nieuczciwych praktyk handlowych dotyczących cech społecznych i środowiskowych produktów, które mogą skutkować surowymi sankcjami (np. nałożonymi przez Prezesa UOKiK). Dyrektywa PE i Rady (UE) 2024/825 weszła w życie 26 marca 2024 r. a państwa członkowskie mają czas na jej implementację do 26 marca 2026 r.

Zmiany w dyrektywie o nieuczciwych praktykach handlowych

Dyrektywa antygreenwashingowa wprowadziła zmiany do dyrektywy 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych (w Polsce implementowanej przez ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym) i stanowi dopiero drugą modyfikację ww. aktu prawnego od czasu jego uchwalenia, co niewątpliwie pokazuje jej dużą wagę. Nowości jest sporo, dlatego poniżej omawiam wybrane elementy dyrektywy antygreenwashingowej, które mogą być przydatne w praktyce ubezpieczeniowej.

Zrównoważone oznakowanie: koniec z wątpliwymi „odznakami ESG”

Dzisiaj w bardzo wielu materiałach marketingowych spółki, również te ubezpieczeniowe, umieszczają odznaczenia ESG uzyskane z wielu źródeł. Popularne są różnego rodzaju laury ESG: nagrody dla lidera zrównoważonego rozwoju, najbardziej odpowiedzialnej firmy, czy też autora najlepszego raportu ESG. Mają one świadczyć o wysokim poziomie zrównoważoności organizacji albo produktu. Zdarza się jednak, że są one mało wiarygodne.

Korzystanie z tego typu oznakowania będzie zabronione przez dyrektywę antygreenwashingową. Zgodnie z dyrektywą antygreenwashingowa nieuczciwą praktyką będzie umieszczanie oznakowania dotyczącego zrównoważonego charakteru produktu lub organizacji (tj. jakichkolwiek znaków zaufania czy jakości, które nie są obowiązkowe w świetle prawa a odwołują się do cech środowiskowych lub społecznych produktu lub organizacji, które mają promować), które nie jest oparte na systemie certyfikacji (spełniającym wyśrubowane wymogi dyrektywy analogiczne do certyfikacji ISO) ani nie zostało ustanowione przez organy publiczne. W efekcie, z wszelkich oznaczeń mających świadczyć o zrównoważonym charakterze trzeba będzie korzystać niezwykle ostrożnie, bowiem wymagania certyfikacyjne będą bardzo trudne do spełnienia (szczególnie przez różnego rodzaju konkursy przyznające „odznaki ESG”, ale także prze znacznie bardziej renomowane instytucje).