Podsumowanie: powództwa przedstawicielskie jako domknięcie systemu regulacji ESG
Powództwa przedstawicielskie czynią ryzyko prawne związane z naruszeniami regulacji ESG znacznie bardziej realnym. Obecnie wielu konsumentów zaczyna uznawać problematykę środowiska czy praw człowieka za ważną. Jednakże nie jest w stanie zweryfikować twierdzeń ubezpieczycieli w tym zakresie i w efekcie nie kieruje przeciwko nim swoich roszczeń (na to wskazują badania EIOPA).
Ponadto, Prezes UOKiK nie ma zasobów, aby zająć się wszelkimi przejawami greenwashingu, w tym wyspecjalizowanych sektorach (do jakich należą ubezpieczenia) i siłą rzeczy skupia się na przypadkach najbardziej spektakularnych naruszeń. Natomiast w sytuacji, gdy kontrola w tym zakresie będzie rozproszona na wiele, często wyspecjalizowanych, organizacji a dodatkowo nowe kompetencje uzyskał Rzecznik Finansowy, ryzyko związane z zarzutami nieprawidłowych działań staje się dużo bardziej namacalne i mobilizujące do działań, które będą takim zarzutom zapobiegać.
W wyniku powództwa przedstawicielskiego sąd będzie mógł w szczególności uznać daną praktykę za naruszającą ogólne interesy konsumentów i nakazać jej zaprzestanie a także zasądzić roszczenia poboczne (jak np. odszkodowanie itp.).
Skutki stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów w obszarze ESG
W wyniku powództwa przedstawicielskiego sąd będzie mógł w szczególności uznać daną praktykę za naruszającą ogólne interesy konsumentów i nakazać jej zaprzestanie a także zasądzić roszczenia poboczne (jak np. odszkodowanie itp.). Natomiast brak wykonania wyroku będzie mógł skutkować nałożeniem na przedsiębiorcę grzywny w wysokości do 5 mln zł a dodatkowo będzie istniała możliwość nałożenia grzywny w wysokości do 50 000 zł za każdy dzień opóźnienia (nie wyższej niż łączna kwota 5 mln zł).
W efekcie, skutki wyroków mogą być nawet dalej idące niż skutki decyzji Prezesa UOKiK. Sąd będzie bowiem dysponował szerszym spektrum narzędzi (z wyłączeniem jednak kary administracyjnej). Z drugiej strony, materiał zgromadzony podczas postępowania sądowego może posłużyć Prezesowi UOKiK w celu przeprowadzenia jego własnych działań.
W konsekwencji, zbiór praktyk podlegających nowym postępowaniom grupowym jest niezwykle szeroki. Z punktu widzenia regulacji ubezpieczeniowych np. na gruncie IDD może być to proponowanie klientom ubezpieczeń niezgodnych z ich preferencjami w zakresie zrównoważonego rozwoju albo przedstawianie jako zrównoważonych produktów, które nie przeszły ścieżki zatwierdzenia produktu zgodnej z IDD. Z kolei z punktu widzenia Solvency II może być to choćby brak przekazywania informacji przedkontraktowych w przewidzianej tam formie.
Praktyki naruszające ogólne interesy konsumentów w obszarze ESG
Powództwa przedstawicielskie mogą dotyczyć ochrony konsumentów, w tym obejmować roszczenia o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów oraz bezpośrednio z nimi związane (np. odszkodowawcze itp.). Za praktyki naruszające ogólne interesy konsumentów będą zaś uznawane działania lub zaniechania przedsiębiorców niezgodne z wymienionymi w ustawie przepisami prawa UE. Na liście znajdują się m. in. regulacje typowo ubezpieczeniowe (np. Solvency II, IDD, czy też PRIIP) oraz ogólne (np. dyrektywa w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, czy też dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych).
W konsekwencji, zbiór praktyk podlegających nowym postępowaniom grupowym jest niezwykle szeroki. Z punktu widzenia regulacji ubezpieczeniowych np. na gruncie IDD może być to proponowanie klientom ubezpieczeń niezgodnych z ich preferencjami w zakresie zrównoważonego rozwoju albo przedstawianie jako zrównoważonych produktów, które nie przeszły ścieżki zatwierdzenia produktu zgodnej z IDD. Z kolei z punktu widzenia Solvency II może być to choćby brak przekazywania informacji przedkontraktowych w przewidzianej tam formie. Dalej, jako nieuczciwe praktyki handlowe może być uznany właściwie każdy przejaw greenwashingu na poziomie podmiotu lub produktu (wynikający także ze stosowania przepisów niewymienionych wprost w ustawie jak np. SFDR, czy CSRD) – szczególnie po wejściu w życie dyrektywy antygreenwashingowej.
prawo i zrównoważony rozwój dla ubezpieczeń
Powództwo przedstawicielskie na rzecz konsumentów może wszcząć podmiot upoważniony, działający w imieniu własnym, ale na rzecz wszystkich członków grupy. Jest to rozwiązanie ułatwiające rozpoczęcie postępowania grupowego oraz umożliwiające nadzorowanie go podmiotowi posiadającemu profesjonalną wiedzę (np. w obszarze ESG).
Masz pytania dotyczące zrównoważonych ubezpieczeń? Napisz do mnie!
Podobne wpisy
Powództwa przedstawicielskie: ryzyko roszczeń związanych z regulacjami ESG rośnie
29 sierpnia 2024 r. ryzyko roszczeń konsumentów związanych z regulacjami ESG przeciwko przedsiębiorcom znacząco wzrosło – taką tezę można postawić po analizie zmiany ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, która wdrożyła dyrektywę 2020/1828 w sprawie powództw przedstawicielskich. Tego dnia w krajobrazie prawnym pojawiły się bowiem postępowania sądowe, które śmiało mogą być uznane za uzupełniające system postępowań administracyjnych wszczynanych przez Prezesa UOKiK i KNF. W ich efekcie sądy będą mogły zakazać przedsiębiorcom określonych praktyk i zasądzić roszczenia bezpośrednio z nimi związane (np. odszkodowania itp.). Zaś w razie niewykonania wyroku - nałożyć grzywny łącznie sięgające kilku milionów złotych.
Rzecznik Finansowy i wyspecjalizowane organizacje jako przedstawiciele grupy
Powództwo przedstawicielskie na rzecz konsumentów może wszcząć podmiot upoważniony, działający w imieniu własnym, ale na rzecz wszystkich członków grupy. Jest to rozwiązanie ułatwiające rozpoczęcie postępowania grupowego oraz umożliwiające nadzorowanie go podmiotowi posiadającemu profesjonalną wiedzę (np. w obszarze ESG).
W przypadku umów ubezpieczenia z mocy prawa podmiotem upoważnionym jest Rzecznik Finansowy, czyli organ aktywny na rynku ubezpieczeniowym dużo bardziej niż Prezes UOKiK (warto tylko przypomnieć serię quasi przedstawicielskich powództw Rzecznika Finansowego dotyczących warunków ubezpieczenia AC). W ostatnim czasie widoczne jest też rosnące zainteresowanie Rzecznika Finansowego regulacjami ESG (np. w maju 2024 r. opublikowano analizę „Zrównoważone produkty finansowe w praktyce”, w której omówiono m. in. zjawisko greenwashingu na gruncie SFDR).
Ponadto, podmiotami upoważnionymi będą również takie, które zostały wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK. Nie będzie to zatem całkiem otwarty krąg, ale będzie on mógł skupiać m. in. organizacje działające na rzecz klimatu czy praw człowieka, które są wyspecjalizowane w poszukiwaniu różnego rodzaju naruszeń (w tym m. in. przejawów greenwashingu).